Tijdens mijn steeds groter wordende bewustwording lijken er steeds meer beerputten open te gaan. Als je het ene hebt doorleefd, dient het volgende zich aan. Een interessant fenomeen dat ik laatst tegenkwam, was de afwezige ouder. Normaal gesproken denk je dan aan een ouder die bijvoorbeeld gescheiden is en zelden voor zijn kind aanwezig is. Maar het realiseren dat je onbedoeld een afwezige ouder bent geweest door je eigen trauma, kan een pijnlijke en confronterende ervaring zijn.

Niet dat ik mezelf hiermee enorm ga straffen, want het is onbewust en onbedoeld gebeurd. Maar het verklaart veel dingen die bijvoorbeeld de generatie na mij dragen. Ik vind het heel belangrijk om te erkennen dat zelfbewustzijn de eerste stap is naar verandering en heling, en om hierin je verantwoordelijkheid te nemen. Bewustzijn is een prachtige reis, maar er zitten ook pijnlijke kanten aan. Ik denk alleen niet dat je hieraan ontkomt, omdat ik zie dat ouders die zich hiervan bewust zijn of worden, hun kinderen ook vaak al dingen in beweging zetten, bewust en/of onbewust.

Afwezige ouders door trauma kunnen door bewustwording en erkenning hun kinderen helpen. Ook al denk je dat je nooit iets hebt laten merken aan je kind, zij hebben het zeker gevoeld en daarin hun rol aangenomen, wat nu hun authenticiteit in de weg staat.

Oorzaken van afwezig ouderschap

Ouders kunnen om verschillende redenen emotioneel of fysiek afwezig zijn, vaak als gevolg van hun eigen onverwerkte trauma’s. Hier zijn enkele veelvoorkomende trauma’s die kunnen bijdragen aan afwezigheid bij ouders, samen met hoe deze trauma’s zich kunnen manifesteren:

1. Opgroeien in een gewelddadige of misbruikende omgeving
   • Gevolg: Ouders die zelf zijn opgegroeid in een omgeving van geweld of misbruik, kunnen moeite hebben met het bieden van emotionele veiligheid aan hun eigen kinderen. Ze kunnen emotioneel afstandelijk zijn omdat ze niet hebben geleerd hoe ze op een gezonde manier affectie moeten tonen of ontvangen, of juist overcompenseren en te bezorgd zijn.
2. Verlies of verlatingsangst
   • Gevolg: Ouders die als kind verlies hebben meegemaakt, zoals het overlijden van een ouder of verlating, kunnen moeite hebben met het aangaan van emotionele verbindingen uit angst voor opnieuw verlies. Dit kan resulteren in emotionele afstandelijkheid of overbescherming.
3. Verslavingen
   • Gevolg: Ouders die worstelen met verslavingen aan alcohol, drugs, of andere middelen kunnen fysiek en emotioneel afwezig zijn in het leven van hun kinderen. Verslaving kan voortkomen uit een poging om met onverwerkt trauma om te gaan.
4. Geestelijke gezondheidsproblemen
   • Gevolg: Trauma’s zoals PTSS, depressie, angststoornissen of andere geestelijke gezondheidsproblemen kunnen ouders overweldigen, waardoor ze niet in staat zijn om emotioneel beschikbaar te zijn voor hun kinderen.
5. Chronische stress en overbelasting
   • Gevolg: Ouders die constant stress en overbelasting ervaren, bijvoorbeeld door financiële problemen, werkdruk of een gebrek aan steun, kunnen uitgeput raken en moeite hebben om betrokken te blijven bij hun kinderen.
6. Militaire dienst of oorlogsgerelateerd trauma
   • Gevolg: Ouders die trauma hebben opgelopen door militaire dienst of oorlogservaringen kunnen moeite hebben met re-integratie in het gezinsleven. Ze kunnen last hebben van PTSS en emotionele afstandelijkheid.

Herkenning van intergenerationele trauma

Intergenerationele trauma treedt op wanneer de effecten van traumatische ervaringen van ouders worden doorgegeven aan hun kinderen. Dit kan gebeuren door genetische erfelijkheid, gedragsmatige patronen en omgevingsinvloeden. Enkele manieren waarop je tot deze bewustwording kunt komen zijn:

• Open en eerlijke gesprekken met je familie: Door open en eerlijke gesprekken met je familie te voeren, kunnen verborgen pijnpunten en patronen worden blootgelegd. Dit kan helpen bij het begrijpen van de dynamiek binnen de familie.
• Boeken en documentaires: Er zijn veel boeken en documentaires die de impact van intergenerationele trauma bespreken en hoe dit kan worden herkend en aangepakt.

Hoe deze trauma’s zich manifesteren

• Emotionele afstandelijkheid: Moeite hebben met het uiten van liefde en affectie, of moeite hebben met het reageren op de emotionele behoeften van hun kinderen.
• Fysieke afwezigheid: Door verslavingen, werkdruk, of geestelijke gezondheidsproblemen fysiek niet aanwezig kunnen zijn.
• Overbescherming: Overmatige controle of bescherming uit angst voor verlies, wat kan leiden tot beperkte autonomie voor de kinderen.
• Inconsistentie: Wisselende beschikbaarheid en onvoorspelbare emoties, waardoor kinderen zich onzeker en angstig kunnen voelen.

Stappen naar herstel

Voor ouders die erkennen dat hun afwezigheid is beïnvloed door hun eigen trauma, zijn er stappen die ze kunnen nemen om te helen en hun relaties met hun kinderen te verbeteren:

1. Open en eerlijk gesprek: Benader je kinderen met een open hart en wees eerlijk over wat je hebt gerealiseerd. Leg uit hoe je eigen trauma je gedrag heeft beïnvloed en bied je excuses aan voor je afwezigheid.
2. Luisteren: Geef je kinderen de ruimte om hun gevoelens en ervaringen te delen. Luister zonder te verdedigen en erken hun pijn en frustratie.
3. Geduld en tijd: Begrijp dat het tijd kost om vertrouwen en relaties te herstellen. Wees geduldig en consistent in je inspanningen.
4. Kleine gebaren: Kleine gebaren van liefde en aandacht kunnen helpen om de relatie te herstellen. Dit kan variëren van regelmatige telefoontjes en bezoeken tot het samen ondernemen van activiteiten.
5. Nieuwe gewoonten en patronen aanleren:
   • Aanwezigheid: Werk actief aan het zijn van een aanwezige en betrokken ouder. Dit kan betekenen dat je meer tijd doorbrengt met je kinderen, betrokken bent bij hun leven en hun interesses ondersteunt.
   • Emotionele beschikbaarheid: Werk aan je emotionele beschikbaarheid door open te zijn over je gevoelens en aandacht te schenken aan de emoties van je kinderen.
   • Zelfcompassie: Wees mild voor jezelf terwijl je door dit proces gaat. Het erkennen van je fouten en het werken aan herstel is een belangrijk deel van persoonlijke groei. Besef dat dit al generaties aan de gang is, maar dat jij het aangaat.
6. Blijven leren: Blijf leren over dit onderwerp, trauma en heling. Boeken, maar ook introspectie bieden waardevolle lessen. Je kent je kind het beste en kunt aanvoelen wat het nodig heeft.
7. Acceptatie en vergeving:
   • Vergeving: Werk aan zelfvergeving voor je verleden. Het is belangrijk om te begrijpen dat je, ondanks je fouten, de capaciteit hebt om te veranderen en te groeien.
   • Acceptatie: Accepteer dat je niet perfect bent en dat fouten deel uitmaken van het menselijk zijn. Het belangrijkste is hoe je vanaf nu vooruitgaat.

Conclusie

Het erkennen van je afwezigheid als ouder door je eigen trauma is een moeilijk maar essentieel beginpunt voor herstel en groei. Je kinderen hebben hier niet om gevraagd en verdienen hun eigen autonomie waarin je mag helpen aan hun groei. Zij zijn de toekomst en jij bent het verleden. Besef wat een geschenk je hen en de generaties daarop kunt geven. Iemand moet het aangaan en de pijn doorvoelen, anders blijft het generatie op generatie doorgaan.

Door open en eerlijk te communiceren, en actief te werken aan het herstellen van relaties, kun je een positieve impact hebben op je eigen leven en dat van je kinderen. Het proces vergt tijd, geduld en consistentie, maar de inspanningen kunnen leiden tot diepere verbindingen en een gezondere familiedynamiek.

‍