Obsessief-compulsieve stoornis (OCD) is een neurologische aandoening die miljoenen mensen over de hele wereld treft. Het wordt gekenmerkt door dwangmatige gedachten en herhaaldelijke gedragingen die moeilijk te beheersen zijn. Voor degenen die met OCD leven, kan het een uitdagende en slopende reis zijn. Hier in Nederland is er op internet wel informatie over te vinden, maar voor het overgrote deel gaat dit over wat OCD is. Wat er concreet tegen te doen is, is er in verhouding tot depressie relatief weinig informatie over beschikbaar en meestal is dit in het Engels.

De strijd in jou

Voor de buitenwereld lijkt OCD op een aandoening waarin je overmatig je handen wast of continu checkt of je het gas hebt uitgedraaid. Dit beeld klopt, maar is in feite slechts een klein onderdeel van OCD. OCD kenmerkt zich door niet om te kunnen gaan met onzekerheid, wat zich kan uiten in angst om ziek te worden of bang zijn een misdaad te hebben begaan zonder het te weten. Er zijn cursussen die op OCD gericht zijn maar missen vaak het stukje waar de onderliggende angst vandaan komt. Elke OCD heeft een sub-onderwerp, wat voor iedereen anders is. Het pakt jouw onderliggende angst, maar eigenlijk komt alles op hetzelfde neer: je voert compulsies uit voor tijdelijke verlichting. In feite maak je het hiermee alleen maar erger. Mensen met OCD kunnen bijvoorbeeld in hun auto naar huis rijden, thuis aankomen, in een verlammende angst terechtkomen doordat ze denken iemand te hebben aangereden, terwijl ze over een putdeksel heen gereden zijn. Ze willen de weg terugrijden om er zeker van te zijn niemand te hebben aangereden.

Mensen in de omgeving adviseer ik om niet te zeggen: “dit is onzin, je hebt niet iemand aangereden, dat had je echt wel gemerkt.” Dit verergert deze gedachte namelijk, en dat klinkt misschien raar, maar eigenlijk is de oplossing hierin om te zeggen: ja, het kan, maar het kan ook niet. Iemand moet leren om in onzekerheid te leven.

De impact van OCD

De impact van OCD strekt zich uit tot alle aspecten van het dagelijks leven. Van het beïnvloeden van werkprestaties tot het verstoren van sociale relaties, OCD kan een verlammende invloed hebben. Het is belangrijk om te begrijpen dat het niet eenvoudig weg gaat om “iets dat iemand in zijn hoofd heeft” of een gewoonte die kan worden gestopt. OCD is een echte,  aandoening die behandeling vereist. Het is een dwangmatig gevoel dat niet tegen te houden is; een compulsie is een korte termijn handeling om van je angst af te komen. Je kan je brein niet vertellen dat er geen gevaar is, je moet je brein het laten zien, in het heetst van de strijd, tijdens de blootstelling aan de angst.

OCD Cyclus

1. Trigger: een opdringerige gedachte die steeds terugkomt en die een persoon niet wil. Dat kan een herinnering zijn, een impuls, of een beeld zijn of iets wat je ervaart.
2. Waargenomen dreiging: de waarde die je brein toekent aan de trigger.
3. Angst of stress: hierdoor ervaart een persoon angst of stress.
4. Drang om angst weg te nemen: automatisch probeert je lichaam van die angst of stress af te komen. Zo is ons brein ontworpen; het wil zo snel mogelijk van je angst af.
5. Compulsies: dit is wat een persoon doet om zich iets beter te voelen, om zekerheid te proberen te krijgen.
6. Tijdelijke verlichting: door het uitvoeren van een compulsie voel je je tijdelijk verlicht
7. .Bevestiging van dreiging: door het uitvoeren van een compulsie train je je brein dat je OCD-cyclus werkt en daardoor herhaal je het steeds.

Behandelingsmogelijkheden

Er zijn verschillende behandelingsopties beschikbaar voor mensen met OCD. Een veelvoorkomende aanpak is cognitieve gedragstherapie (CGT), waarbij individuen leren om hun obsessieve gedachten te herkennen en te veranderen.

Acceptance and commitment therapy (ACT) is een therapie die over acceptatie en gedrag gaat. Bijvoorbeeld, als mensen niet kunnen slapen en zich focussen op niet kunnen slapen omdat ze de volgende dag een belangrijke afspraak hebben, wordt de druk te hoog. Hoe meer je probeert in slaap te vallen, hoe meer je focust op het feit dat je nog niet slaapt, en dat is waar het misgaat. Wat je kan doen is accepteren dat je misschien niet of heel kort slaapt, dus daar hoef je geen compulsie aan verbinden. Je kan ook zeggen: ik ga lekker niet slapen doordat je bijvoorbeeld extra veel gaat lezen wees een pestkop naar je brein. Je zult zien dat als je de volgende dag geen afspraken hebt of vrij bent, het probleem minder of niet bestaat.

Exposure and response prevention (ERP) is een specifieke vorm van CGT die blootstelling aan angstige situaties omvat zonder de compulsieve reactie uit te voeren, waardoor de angstreactie geleidelijk afneemt. Je laat hierbij het verhaal in het onzekerheid. Als je bijvoorbeeld je handen moet wassen, is dat  een compulsie,  jezelf geruststellen dat je de bacteriën van je handen wast. Dat is een compulsie uit angst. Wat je eigenlijk moet doen, is niet je handen wassen en denken: misschien zitten er bacteriën op, maar misschien ook niet. Natuurlijk gaat het OCD-monster zwaar in protest, maar net zoals alles in het leven wordt dat ook minder, je moet het monster uithongeren. Een andere benadering is zeggen: ja, er zitten vast bacteriën op mijn handen, maar ik geef er niet om. Het antwoord moet onvoorwaardelijke acceptatie zijn. Eigenlijk moet jij jezelf onvoorwaardelijk accepteren, ook met deze dwanggedachten, want de meeste mensen met OCD leven in schaamte, terwijl zij lijden.

Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation (rTMS) is een niet chirurgische ingreep van de hersens waarbij magnetische velden worden gebruikt om elektrische stromen in specifieke gebieden van de hersenen op te wekken.

1. Magnetische pulsen: worden snel pulserende magnetische velden gegenereerd door een spoel die op de hoofdhuid wordt geplaatst.
2. Inductie van Elektrische Stroom: Deze magnetische pulsen wekken elektrische stromen op in de zenuwcellen (neuronen) van de hersenen onder de spoel.
3. Modulatie van Hersenactiviteit: De elektrische stromen beïnvloeden de neuronale activiteit in het gestimuleerde gebied. Afhankelijk van de frequentie en intensiteit van de pulsen kan rTMS de activiteit van de hersenen verhogen of verlagen.

rTMS wordt vaak toegepast als een behandeling voor bepaalde psychiatrische aandoeningen, met name voor depressie die niet goed reageert op beperkte behandelingen zoals medicatie en psychotherapie. Het wordt ook onderzocht voor andere aandoeningen, waaronder obsessief-compulsieve stoornis (OCD), posttraumatische stressstoornis (PTSS), en sommige vormen van chronische pijn.De behandeling wordt meestal uitgevoerd in een klinische setting en vereist meerdere sessies gedurende een bepaalde periode. Het exacte werkingsmechanisme van rTMS en de optimale maatstaf voor verschillende aandoeningen zijn nog onderwerp van onderzoek, maar het toont veelbelovende resultaten in bepaalde gevallen.

Medicatie, zoals selectieve serotonine-heropnameremmers (SSRI’s), kan ook worden voorgeschreven om de symptomen te verminderen. Het is belangrijk om met een professionele zorgverlener samen te werken om de meest geschikte behandeling te bepalen.

De reis naar herstel

De weg naar herstel van OCD is uniek voor elke persoon. Het omvat vaak niet alleen therapeutische interventies, maar ook sterke sociale steun. Familie, vrienden en collega’s spelen een cruciale rol bij het ondersteunen van iemand die met OCD leeft. Het begrijpen van de aandoening is heel gecompliceerd. Je kan tegen iemand met OCD zeggen: “Het is je al eerder gelukt,” daarin groeit je vertrouwen. Ga niet mee als iemand bevestiging zoekt. Kies zorgvuldig je antwoorden die je geeft. Praten en ondersteunen is cruciaal.

Het belang van zelfzorg

Voor mensen met OCD is zelfzorg essentieel. Het omvat het vaststellen van realistische doelen, het erkennen van successen, en het leren omgaan met terugvallen. Zelfzorg omvat ook het handhaven van een gezonde levensstijl met voldoende slaap, regelmatige lichaamsbeweging, en evenwichtige voeding en sporten. Dit is zeker geen garantie, dus denk niet als dat je allemaal gelukt is, moet mijn OCD weg zijn, maar het is een goede basis. De beste tools zijn op lange termijn denken, altijd. Accepteer en wees goed voor jezelf. Je doet altijd je best, en soms lukt het gewoon niet. Dan doe je het de volgende keer beter, of dan doe je het de volgende keer in twee in plaats van een keer.

Conclusie

Obsessief-compulsieve stoornis is een uitdagende aandoening, maar het is belangrijk om te onthouden dat er hulp beschikbaar is. Heel belangrijk is voor de mensen om je heen dat die snappen wat OCD is en je daarbij kunnen ondersteunen, zodat je in ieder geval niet eenzaam bent. Leer hierbij dat je aangeeft dat de mensen met OCD alles met je kunnen bespreken zonder oordeel. De mensen met OCD kunnen alleen wat aan de compulsie doen; de rest kunnen ze niet veranderen. Ze moeten leren om met onzekerheid om te gaan, en onzekerheid is acceptatie. Met de juiste behandeling, sociale steun en zelfzorg is het mogelijk om de impact van OCD te verminderen en een leven van innerlijke rust en vervulling te leiden.

Je kan niet verslagen worden door iets waar je niet bang voor bent.

‍